In 2010 presenteerde het Nederlands Architectuurinstituut de ‘Strijd om de stad’. Dat ging over ophef om architectuur; over burgers die werden genegeerd, architecten die werden geschoffeerd, over eigenzinnige projectontwikkelaars en ijdele burgemeesters. Bezoekers van het NAi konden hun mening geven over veertig omstreden stadsontwerpen. Deze ontwerpen waren zeer divers, maar over één aspect leek consensus te zijn, de poort van de stad. Een herkenbare unieke entree voor iedereen, denk aan de stadspoorten van weleer. Heeft Cuijk die ook?

De ‘oostpoort’ van Cuijk is uiteraard de Maaskade met de Martinuskerk. Voor wie Cuijk uit het oosten of per boot bereikt verwijs ik naar http://cuijksecanon.nl/gods-huis-aan-de-maas/.   Maar van het westen uit?

Over de afslag A73 kunnen we kort zijn, een foto zegt meer dan 1000 woorden.

Misschien de spoorwegovergang Molenstraat en het NS-station? In de komende weken verdiepingsvensters over de deze entree van Cuijk. Nu eerst een introductie.

Lang geleden:

Een reizigers die aan het begin van de 19e eeuw uit het westen Cuijk naderde, zag een heel ander panorama van Cuijk dan nu. Ter hoogte van de huidige spoorwegovergang kwamen Smidstraat en Molenstraat bij elkaar om over te gaan in de grintweg van Cuijk naar Beers. De meer noordelijk gelegen Haagschestraat was nog een doorlopende verbinding tussen het dorp Cuijk en het gehucht Heeswijk.

Tot halverwege de zeventiende eeuw stond er aan de grindweg van Cuijk naar Beers een standaardmolen. Deze werd, om de grindweg te verbreden, verplaatst naar een plek vlakbij de huidige spoorwegovergang, ongeveer op de plek waar nu de supermarkt van Albert Heijn is gevestigd.

Het was een vergezicht naar het oosten met molen, spaarzame bebouwing en eind negentiende eeuw ook een spoorlijn. Met een station, ontworpen door ingenieurs van Rijkswaterstaat. Zie http://cuijksecanon.nl/moderne-tijd-2/cuijk-aan-de-spoorlijn/

Prachtig verbeeld door von Geusau in een aquarel.

En ook het station mocht er wezen.

16 juni 1888 werd de molen grotendeels vernield door brand als gevolg van een blikseminslag. Na de brand zijn de restanten van de molen eigendom geworden van G. van der Eijken. Hij liet de bouwval slopen en bouwde een nieuwe stenen bergmolen. Gedurende de Eerste Wereldoorlog viel ook deze stenen molen ten prooi aan de slopershamer. Daarmee kwam een einde aan een lange molengeschiedenis op die plek. De blikvanger, komende vanuit Beers, was voorgoed verdwenen.

De twintigste eeuw:

Van der Eijken bouwde op de plaats van de molen een nieuw bedrijfsgebouw, met drie verdiepingen, voor zijn slagersactiviteiten en zijn graan- en meelhandel. Bovendien werd er ruimte gemaakt voor een groentedrogerij, een varkenshok en een paardenstal. Naast deze bedrijfsgebouwen kwam er voor het gezin Van der Eijken een nieuw woonhuis. In 1919 begon Jan van der Eijken in dit pand met het bouwen van vliegtuigen onder de naam N.A.V.O.: ‘Nederlandse Automobiel- en Vliegtuig Onderneming’. Zie http://cuijksecanon.nl/the-van-cuijk-monoplane/ Toen deze bedrijfsactiviteit (door geldgebrek) in 1921 ophield ging het gebouw over naar de Coöperatieve Handels Vereniging van de Boerenbond uit Veghel. Dit gebouw, in de volksmond ‘het boerenbondsgebouw’, zou tot 1980 met Wachtpost23 het westelijk gezicht van Cuijk bepalen. In 1979 werd het gesloopt om plaats te maken voor een supermarkt.

En toen nu:

De wachtpost van de overweg in de Molenstraat in 1972.

De standaardmolen is verdwenen, het boerenbondsgebouw gesloopt evenals de wachtpost van tante Treintje. Ook het pleintje met een paar stadsbomen tegenover bakker van de Ven is niet meer. De romantiek uit de tijd van von Geusau is verleden tijd. Het landelijk karakter, de overzichtelijke wereld, weg, voorgoed. De komende weken meer over deze westpoort, iedere week een verdiepingsvenster over deze entree van Cuijk.