“Dat waren nog eens tijden” zult u ongetwijfeld horen van mensen die de jaren '60 en '70 bewust meegemaakt hebben. De muziek was beter, de auto’s veel mooier, benzine kostte niets en sigaretten nog minder. En misschien niet zo vaak voorkomend als gewenst, de rokjes waren kort, wat volgens ingewijden te maken heeft met economische hoogtijdagen.

Beat Girls voor het Hilton

Met dank aan TextielMuseum Tilburg

Wij zijn geneigd om het beeld van een tijdperk, zeg een decennium, op te hangen aan een aantal opvallende zaken. Zoals de punk uit de jaren '70. Maar dacht u nu echt dat iedereen op het Merletcollege of andere scholen in Cuijk getooid was met een hanenkapsel of een ketting met scheermesjes om de nek droeg? De punkers waren op de vingers van een hand te tellen. Zo ook het stereotype beeld van de jaren '60, die staan te boek als roerig, kleurrijk, jeugdig, vernieuwend en wild.

LSD voor Alice D?

Toch liepen niet alle vrouwen in Cuijk in een minirok rond en er zullen maar weinig huizen zijn geweest met psychedelisch behang aan de muur. Er werd hier niet massaal aan vrije sex gedaan, er werden geen tegels gelicht, kinderen zaten niet stoned in de schoolbanken en de nozems, soulkikkers en hippies bestonden hooguit als subcultuur. Wild geraas was er voornamelijk in de Sinterklaastijd.

Zondagsmarkt Jeugdorganisaties 1958.

Maar we liepen niet achter, ook hier vonden de vernieuwingen hun weerklank. Dat zie je al aan foto's uit die tijd. Foto's van eind jaren '50 laten nog keurige gezinnen zien, netjes gekleed, jongens met kort haar én korte broek, de meiden met vlechtjes, iedereen braaf. En dan een foto uit de jaren '70; jongens met lang haar, rafelige jeans, bonte oosterse kleding en allen een beetje verveelde, maar vooral zelfbewuste blik - NU WIJ! De jaren waarin een kentering ontstond waardoor iedereen beïnvloed zou worden, ook in Cuijk.

Kom vaders en moeders, kom hier en hoor toe Wij zijn jullie praatjes en wetten zo moe.

De opmaat

De periode tussen 1957 (het begin van de economische voorspoed) en 1973 (de oliecrisis en de daar op volgende economische neergang) was een periode met opvallende veranderingen. Vernieuwingen volgen elkaar in hoog tempo op en konden op brede instemming rekenen. Wetenschapper hebben het dan over een paradigmaverschuiving, anderen nemen eerder het woord revolutie in de mond. Destijds zelfs een dubbele revolutie, politiek en cultureel.

Kern hiervan was de ontzuiling. Vanzelfsprekend gezag verdween. Tot aan de jaren zestig was de wereld verdeeld in de bevoegden en de onbevoegden. Bevoegd waren: kerk, de staat, ouders, man, bedrijf, school. Onbevoegd: gelovigen, burgers, kinderen, vrouw, werknemers, leerlingen. Ontzuiling betekende voor de onbevoegden vooral ontvoogding. De klassieke verhoudingen kwamen totaal anders te liggen en de onbevoegden grepen hun kansen. Iedereen kon eindelijk worden wie ze altijd had willen zijn, zichzelf. De emancipatie van de vrouw ging sprongsgewijs vooruit, met name na de introductie van de pil in 1963 (geboorteregeling waardoor ook de vrouw kon studeren én werken).

Omgangsvormen werden informeler waardoor de afstand tussen ouderen en jongeren kleiner werd. De tieners waren voor het eerst zichtbaar als een op zichzelf staande groep met een eigen stijl, eigen iconen en vooral, eigen muziek. Een golf van bandjes overspoelde Nederland. Epicentrum van de nederbeat was de Scheveningse boulevard, waar bands als Golden Earring, The Motions, Q65, The Outsiders, The Shoes en The Hunters veelvuldig optraden.

Kweek uit eigen streek

In de jaren ’70 arriveerde deze golf in Cuijk, een copie van de scene uit Den Haag. Natuurlijk, kleine echo’s van een groot lawaai, maar evenzo scheppers van cultuurgoed. Vreemd genoeg komt muziek in de regel niet of nauwelijks aan bod in cultuurgeschiedenissen, terwijl muziek heel geschikt is om de identiteit van een groep te onderzoeken.

DIME:
Bart Caspers, gitaar en trompet,
Marcel Siebers, piano, orgel, altfluit
Onno Baardman, basgitaar, akoestisch gitaar
Bert Koel, drums[/caption]

Bandjes als DIME, Wheels, Corpus Delicti, Black & White Generation en Sjaloom zullen ergens nog wel herinneringen oproepen. Een enkele keer met landelijke bekendheid door een tv optreden of succesvolle deelname aan een wedstrijd, soms in het voorprogramma van een grote band, maar vooral spelend op kleine podia in het Land van Cuijk. Ieder dorp had wel z’n eigen provadya zoals Paradiso in Amsterdam; Bar-le-Duc in Cuijk, de Pul in Uden, Doornroosje in Nijmegen. Muziek was voor de jeugd een vehikel om de dromen en het verlangen naar een betere wereld te verspreiden, een emotioneel bindmiddel.

Schijt aan het gezag?

Een revolte in Cuijk? Niet echt, tot en met de sixties bleef het hier vooral een wereld van bevoegden en onbevoegden. Iedereen voegde zich in de vooralsnog onwrikbare strukturen. Hier was het niet meteen ‘een huis vol vreemden en een hoofd vol vrienden’, of ‘je bent wilt en je jongt wat’. Veel jongeren waren nog aangesloten bij een standsorganisatie.

Zoals de ouders het graag zagen

Kleine kinderen speelden nog op straat, de iets ouderen togen naar de Maas en de jong volwassenen sloten zich aan bij de padvinders, de Kajotters of een andere club onder toezicht van geestelijken. Buiten de geestelijkheid om opereerde de Stichting Kindervreugd (zie venster http://cuijksecanon.nl/avontuur-kindervreugd/). In Cuijk e.o. ietsje meer Sound of Music en veel minder Seks, Drugs & Rock ’n Roll ! In 1965 waren er nog ‘verloofdencursussen’.

Macho, Kermis, Rock 'n Roll (en buikschuivers)

Kerk en ouders probeerden hoe dan ook te voorkomen dat de nieuwe jeugd verwilderde. Aanvankelijk met succes maar gaandeweg groeide ook hier de kloof tussen de vooroorlogse en naoorlogse generatie. De jongeren zochten elkaar op, nieuwe ontmoetingsplekken ontstonden. De KWJ'ers (Katholieke Werkende Jongeren) veranderden hun naam in Actiegroep Effection en betrokken in 1970 in de Bernhardstraat hun clubgebouw 'de Keet', later buurthuis 'Den Oeiep'. Ze begonnen een stichting of vereniging en organiseerden concerten, eerst in zaaltjes, later in de openlucht. In Cuijk waren er in de Messemaker de ‘tuinfeesten’. Daar kon de Cuijkse jeugd ongestoord genieten van hun eigen muziek; Alquin, CCC, Long Tall Ernie, The Machine. Ieder danste nu voor zich, zonder partner of vaste choreografie, totale vrijheid. Heel anders dan je ouders, want die waren best wel 'burgerlijk' (een dodelijk scheldwoord).

Het testament van zestig

Voor de een betekende de wereld veranderen vooral, vermaak jezelf. Voor de ander was het een reis die de rest van zijn/haar leven beïnvloedde. Het is onmogelijk alle verhalen van de jaren ’60 te vertellen en bovendien, mensen reflecteren verschillend op het decennium.

Het lijkt erop dat de sixties ambivalente gevoelens opwekken. Sommigen zien het tijdperk door een romantische bril en delen mooie herinneringen; idealen, vrijheid, emancipatie, lsd, de blik naar voren enz..

Anderen zien ook de schaduwzijden. Hippieachtige ouders die weinig interesse toonden in het opvoeden van hun kinderen - levert het goed opvoeden van je kinderen niet een grotere bijdrage aan een betere wereld dan het meelopen in demonstraties?

Verregaande vormen van narcisme en egoïsme bij mensen die op zoek gingen naar zichzelf (doing your own thing). Alles! En wel nu! werd het credo. Maar die woorden drukken ook en vooral het commercieel aangewakkerde ongeduld uit van een consument die verlangt naar onmiddellijke behoeftebevrediging en zodoende een afkeer krijgt van alles wat tijd, inspanning en concentratie vergt. En was het aanprijzen van drugs en sex met kinderen wel zo verstandig, of het overboord kieperen van allerlei waardevolle tradities?

Vrijheid - blijheid tegenover onverantwoorde afbraak, een ambigu erfenis.

Hoe Cuijk modern werd

Was de tegencultuur de motor van het vooruitgangsgeloof? Waren het de 'Dolle Mina's', de provo's of het Kuuks 'langharig werkschuw tuig' die zorgden voor een breuk met het verleden? Of toch de Koude Oorlog en de dekolonisatie? Daar kan je boeken over schrijven, en dat gebeurt. Lees maar eens het boek van Geert Buelens 'De jaren zestig. Een cultuurgeschiedenis'.

Met dank aan Museum Bokrijk, met een permanente expo over de sixties.

En Cuijk, dat veranderde toch al in die tijd, vooral door toedoen van ‘de techniek’. De hele wereld stroomde binnen via het nieuwe massamedium televisie. Grote industrieën vestigden zich in Cuijk, er was werk voor iedereen, inclusief de 'gastarbeiders'.

 

Werk betekent inkomen - geld om te besteden. En daarmee konden de wensen uit de jaren '60 ook vervuld worden.

Expo Maschen, Textilwerk Bocholt
www.lwl.org/industriemuseum/standorte/textilwerk-bocholt

Nog even dit, weet u wat wereldwijd de best verkochte LP is uit de sixties/seventies? Niet van de Beatles, de Stones of Jimi Hendrix. Nee, een heel brave met een zingende non. Inderdaad, ‘de Sound of Music’ !