Bezetter en bevrijder bespied
Invasie en bevrijdingsfoto's september 1944
“Het tij is gekeerd! De vrije mannen van de wereld rukken samen op naar de vrijheid!”
Generaal Dwight D. Eisenhower spreekt zijn troepen toe op 6 juni 1944 - D-Day.
zurück in die Heimat
Het is eind 1944, België is al bevrijd en de geallieerden willen de grote rivieren in Nederland over. In het Land van Cuijk leeft men tussen hoop en vrees. Hoop dat we snel bevrijd worden, vrees dat dit met geweld gepaard zal gaan. Antoon van den Berg, wonende op het Hagelkruis, pakt zijn pen en noteert:
Elken dag heeft deze week nieuwe spanning gebracht. Maar op zondag 17 september bereikte deze zijn eerste hoogtepunt. In de Heilige Mis van half negen was er al een onrustige stemming in de kerk onder de toehoorders, ’t was of men een voorgevoel had dat ’t ernstige gebeure ging naderen. Kwart over tien kwamen de eerste bommenwerpers over ons huis. Wij zagen hun bommen vallen, neen dit is niet juist, wij hoorden het gezoem er van, zagen een rookwolk opstijgen en hoorden dan een geweldige knal, en ze vielen zo kort op elkander dat het soms leek dat de bossen in brand stond, ze kwamen alle op en over de Mooksenberg langs Groesbeek, op de Duitse stellinge terecht. ’t was intressant om te zien, de bommenwerpers bleven steeds in groepen van 5, meestal 6 of 7 vliegtuigen, aan ’t bomme werpen, waren zij hun last kwijt dan zwenkte een beetje naar rechts om plaats te maken, en niet in botsing te kome met de volgende groep, en vlogen dan weer in westelijke richting terug.
Dat duurde tot ongeveer half een, toen werd het rustig en we gingen ’t middag eten gebruiken.
(niet gedateerd) Vele granaten kwamen dicht bij Cuijk, een ervan ontplofte vlak bij ’t woonschip van Fons Heeren, welke aan de overkant van de Maas ligt. Daarna zien we een geloop van mannen, naar M. Jansen, en van daar weer naar de Maas, en ’t schijnt of men met twee iemand wegdraagt, later vernemen wij, dat vrouw Heren ernstig is gewond, en dat zij naar Grave is overgebracht, ook enige kinderen zijn gewond.
’t is nu zeven uur ik en moeder gaan weer naar Vianen.
Woensdag 11 oktober, na middag 5 uur. ’t zij voor de middag stil geweest, maar na de middag toen de jongens bij de molen op het land waren, begonnen de Duitsers te schieten, vele granaten kwamen in de omgeving van de molen, en nabij onze jongens in ’t veld terecht……
Nu om 6 uur gaan Jan Antoon en Nellie melken, zij zijn juist weg, en een regen van granaten komt van Duitse stelling naar onse omgeving, wij zien ze inslaan langs de Maas, waar de koeien zijn, en dicht bij huis…….wij vluchten de kelder in.
Onze kinderen die juist aan het melken waren, zagen de granaten, op korte afstand, naast en achter en voor hen inslaan, zij dachten niets anders dan dat hun laatste uur geslagen had. Toen het suizen en knallen verminderde, vluchten ze naar Nol Willems, om wat later als ’t vuren op hield nog te gaan melken.
Dertien October, in de verte horen we overal zwaar geschut. ’t is mooi weer met zonneschijn, wij zijn weer aan ’t aardappelen rapen achter de molen, bij de www Willems zijn ze appelen aan het plukken, alles gaat rustig zijn gang, tot opeens een brandgranaat, vlakbij de appelplukkers neer komt, en afgelopen is het weer met rustig werken..
Dinsdag 24 oktober, zaterdag en zondag is de Maas schielijk gaan wassen, wat hout en planken van een vernielt schip dreven op onse waard, de jongens haalde een mooi vrachtje naar huis.
De eerste vlag wordt geheschen en een parachutist wordt door 't publiek op de schouders gedragen.
Vrijdag 27 october, gistere voor den avond kwamen Engelse met een wagen waarin 6 soldaten bij ons op de binneplaats, 4 er van gingen op patroelje en op wacht, jammer genoeg konden we niet met hun praten, door van wijzing moesten we elkaar verstaanbaar maken, de een was 20 de ander 26 jaar, ..........."t was koud, we node hen in huis, gaven ze een paar glazen warme melk, als tegenprestatie gaven ze een paar pakjes sigaretten.
Woensdag 1 november. Morgen wordt J. Geboers begraven, die is op de zelfde daag getrouwd als wij, hij stierf aan hartverlamming.
De eerste Canadese Sherman tank in de Maasstraat
Zaterdag 11 november, 't verkeer op de weg van Cuijk naar Oeffelt is nu stop gezet. Bij den Dominee staan de Engelse en Kanadezen op post, sommige komen er tog doorheen, om hier melk te halen, ook zijn er gisteren nog eenige boeren, met wagens doorheen gegaan, om nog te halen, een en ander wat achter gelaten was, overigens is weg hier stil en verlaten.
Dinsdag 21 november. Antoon is naar Wanrooi, de varkens halen van weduwe Beelen, alle vee van evakuees zal daar worden opgehaald, en weg gevoerd.
Maandag 4 december, gisteren was 't tamelijk stil toen we naar de kerk gingen, zagen we de ruwinus die dezer dagen gemaakt zijn, zooals 't huis van Rutten grotestraat, 't Fraterhuis en 't Raathuis, Cuijk bied een troosteloozen aanblik.
Donderdag 7 december, dinsdag avond hadden we tog nog een beetje prettig, ja een klein beetje prettig, Nikolaas avond gevierd. Mevrou Wahl had voor ieder een pakje gebracht, en Marietje had er rijmpjes op gemaakt. Maar verleden jaar was st Nikolaas avond tog veel gezelliger geweest dan nu. Toen was ons gezin meer voltallig, en toen was er de heer wahl, die de kunst verstaat, 't gezelschap te vermaken. hij zal het nu ook wel minder prettig hebben, want hij zit als Duitser, in Engelse krijgsgevangenenhuis, of althans onder hun controle.
15 december, naar men beweerd, is er gisteren een spion in Cuijk geweest, in kleding van de paters Kruisheren, 't gevolg is dat de drie paters die nog in St Agatha zijn, 't voortaan een pas moeten hebben om in Cuijk in en uit te gaan.
Zondag 17 december, een 7 jarig meisje van Martens, de brief besteller, dat door een soldaat gedragen werd, was dodelijk getroffen door een scherf, de soldaat was licht gewond.
27 december, gisteravond en dezen nacht is er weer druk geschoten, ook zijn er weer granaten in Cuijk gekomen, een in 't huis van de Dominee, maar anders is er niet veel belangrijks getroffen.
In het begin als er huizen of mensen getroffen zijn, na een bombardement, is 't stil op straat, zie je weinig mensen, maar na een paar dagen gaat alles weer zijn gewonen gang. Zoo zachtjes aan wend men aan alles, ook aan 't levensgevaarlijke.
Woensdag 10 januari, gisteren was Frans Beelen hier, ze hadden met hun oom waar ze gehuisvest zijn, onenigheid gehad en wilde nu bij ons een kamer huren, maar omdat we allemaal beneden slapen is er geen kamer disponibel.
Donderdag 18 januari, vandaag zijn enige karren met hout in beslag genomen. Vandaag is 't een drukke dag, we zijn met het geslacht bezig, en we halen een mijt hooi binnen, om 10 uur zijn we begonnen, en om 3 uur is 't binnen, drie arbeiders helpen mee. er zal niet veel hooi overblijven, we hebben 25 stuks vee op stal.
Maandag 29 januari, er ligt nog een dikke laag sneeuw, en 't is stevig winter, de brantstof kolen is bij vele mensen in Cuijk uitgeput. Dagelijks gaan ze nu naar de naast bij gelegen bossen, en kappen hout, om eten te kunnen koken, en zich eenig zins te verwarme.
Maandag 12 februari, dezen morgen zeer vroeg, werd er al druk geschoten, met lichter en zwaarder geschut, waardoor men wel gemakkelijk wakker kan blijven, maar wel tog minder aangenaam is. 't is vandaag buitengewoon druk, heel Cuijk staat vol met wagens, ook in de Molenstraat staat een rij wagens, en 't verkeer met wagens moet er tog langs, en voetgangers ook, aan 't eind, hoek bij de grotestraat staat een verkeersagent, om het verkeer te regelen....... Zoo straks werd op de radio gemeld, dat twee derde van 't Duitse Wald van Duitsers is gezuiverd, en Cranenburch is veroverd.
Woensdag 14 februari, gisteren voor den avond, hebben we weer een andere afdeling soldaten gekregen, deze heeft de verzorging van de reparatie,zoo als de schoenmaker, smid, en autobanden en kleding.
Zaterdag 3 maart, de radio meld dat Venlo, Roermon en Crevelt is bezet dor de gealieerde, en in Neus, vlak tegen over Dusseldorp word al gevochten, daar zijn ze bijna door de Siegfriedlinie heen.
Het door oorlogsgeweld beschadige huis van Antoo van den Berg
Er zijn in deze tekst geen verbeteringen aangebracht, alles is integraal overgenomen, zo dat u de bange jaren kunt 'meebeleven' in de woorden van Antoon van den Berg, 72 jaar oud in 1944.