Tussen de Maas, de A73 en de provinciale weg N321 ligt een gebied dat een waterrijke historie heeft. In oude tijden vroeg men zich weleens af of dit een stuk van de Maas was dat af en toe droogvalt of land dat regelmatig onder water staat.

Tot 1942 maakte het Kraaijenbergse Plassen-gebied deel uit van de Beerse Overlaat; opzettelijk laaggehouden gebieden die bij hoge waterstanden in de Maas konden overstromen. Sindsdien heeft de Beerse Overlaat zijn inundatiefunctie verloren en kreeg het gebied een agrarisch karakter. Het historisch zeer open en weidse karakter is echter nog goed bewaard gebleven. Het landschap met de dijken, wielen en historische bebouwing op terpen laat nog veel zien van de historie van de Beerse Overlaat.

Bouw Keersluis te Katwijk.
Begonnen begin 1966
Geopend juni 1968.

De plassen zijn ontstaan na 1968, toen er gestart werd met (grootschalige) ontgronding. Er was een enorme behoefte aan grind, klei en industriezand. Baggermolens werkten zich daarna gestaag door het gebied heen. Tot 2014 is er in totaal 30.000 ton industriezand, 4.000 ton grind, 2,5 miljoen m3 ophoogzand en 1 miljoen m3 klei gewonnen. Hierdoor is een plassengebied ontstaan dat zich uitstrekt van de Cuijkse haven in het oosten tot Gassel in het westen en van de Maas in het noorden tot Beers in het zuiden. Daarmee is het grootste zandgat van Nederland ontstaan en is het dorp Linden nu vrijwel omringd door water. De Kraaijenbergse Plassen hebben een aanzienlijke bijdrage geleverd aan de nationale behoefte van deze grondstoffen.

 

De zandzuiger/sorteerder De Vierlingsbeek vaart via de Katwijkse haven naar de Kraaijenbergse plassen.

De transformatie is nog niet ten einde. Reeds in de jaren '60 van de vorige eeuw is door de gemeente Beers en later de gemeente Cuijk en de provincie Noord-Brabant vastgesteld dat de Kraaijenbergse Plassen een functie voor zowel de natuur als de recreatie zouden moeten krijgen. In grote delen van de Kraaijenbergse Plassen gaan natuur en landbouw nu samen. In een enkel gebied kan de natuur zich zelfs vrij ontwikkelen. Nieuwe natuur wordt ook wel gecombineerd met mogelijkheden voor wandelaars en fietsers. Voor dassen is een veilige leefomgeving gecreëerd met de aanleg van dassentunnels- en burchten. Een plas is bestemd voor woonboten en een aantal plassen zijn ingericht voor recreatie: zwemmen, jachthaven en commerciële voorzieningen. Ook ligt er een plan voor 'Waterpark Dommelsvoort' met recreatiewoningen en een hotel.

In amper een eeuw is er veel veranderd en hebben de bewoners veel voorbij zien komen; catastrofale overstromingen, grootschalige ontgronding en massa's recreanten en toeristen. Water kwam, water verdween en kwam nog een keer. Ook verdomd lastig voor de makers van de Bosatlas.