De wereld een dansfeest

Het kan best zijn dat er al gedanst wordt zolang er al mensen rondlopen op deze wereld. Misschien is het wel begonnen als onderdeel van rituelen en ceremonies. Van tijd tot tijd veranderde de stijl, maar de dans heeft altijd zijn sociale karakter behouden.

Vooral de laatste eeuw zijn er veel stijlvormen geweest: Charleston, Jive, Rock ’n Roll, Twist, Disco, Breakdance, Streetdance en nu de Instructie dans (in een videoclip van een populaire artiest zie je hoe te dansen). Deze dansen bewegen met de populaire muziek mee, wereldwijd.

[video width="1280" height="720" mp4="http://cuijksarchief.nl/sites/default/files/uploads/2021/04/Russian-folk-dance.mp4"][/video]  

Los daarvan wordt er nog steeds gedanst op traditionele liederen en muziek, de volksmuziek. Deze traditionele dansen zijn sterk cultuur- en plaatsgebonden en zijn een belangrijke manifestatie van immaterieel cultureel erfgoed. Kenmerkend zijn de doorgaans aparte mannen– en vrouwenrollen, en de specifieke passen en patronen die bij een cultuur horen. Maar het is veel meer dan lokale folklore. Er zitten eeuwenoude dansen bij (tempeldansen uit India) of bekende dansen zoals de flamenco, de salsa en de tango. Ook moderne varianten, bijvoorbeeld de linedance (Lord of the Dance) kun je een volksdans noemen.

De start

1963, het Koninkrijk der Nederlanden bestaat 150 jaar en Carel Briels besluit dit te vieren met een groots spektakel, onder andere met het naspelen van de Slag bij Waterloo in Nijmegen. Dat was niet naar de zin van het nationaal comité ter herdenking en Briels werd, op z’n zachtst gezegd, behoorlijk tegengewerkt. Het werd niet het succes waarop hij hoopte maar had wel een aardig gevolg voor Cuijk. Het Goffertstadion was door Briels’ organisatie ingericht als ‘De tuin van Europa’ en daar werd een dans opgevoerd uit de film ‘Der Kongreß tanzt’. Enkele deelnemers/dansers van dit evenement gingen daarna fanatiek volksdansen en onder leiding van Henk Werts werd op 25 april 1965 in Cuijk de volksdansgroep Debka opgericht (een Debka is een Israëlische danspas).

Er was meer dan voldoende animo voor volksdansen en Debka groeide uit tot een flinke groep. De leden leerden verschillende internationale dansen waaronder een religieuze dans uit Israël en een Tsjechische bruiloftsdans. De enthousiaste groep gaf vele demonstraties bij tal van gelegenheden. Daarbij gaf men blijk van het plezier in dansen en de gezellige sfeer.

Henk Werts was een bezield leider maar moest in 1968, door het aanvaarden van een baan als boswachter in Boxtel, afscheid nemen van de groep. Gelukkig vormde zich uit de bestaande groep een nieuwe kern, met als leiders Wiek Wilbers en Thea te Veele uit Nijmegen. Zij stelden een nieuw programma samen met dansen uit Rusland, Israël, Griekenland, Tsjechoslowakije, Engeland en Nederland. De dansavonden werden gehouden in de Blokhut op de dinsdagavond.

Debka had zich ook aangesloten bij de Nederlandse Volksdansverenging (NEVO), die­ tweejaarlijks een festival organiseerde waar groepen uit de meest verschillende landen kwamen. Een mooie gelegenheid om in contact te komen met de leef- en denkwereld van andere volken.

Bekendheid en bijval

In 1970 vierde de groep haar eerste lustrum met een optreden in de Schouwburg tijdens de Cuijkse avond. Voor Debka een groot succes, ze mocht vele positieve reacties ontvangen. Intussen was de leiding in handen van Leny Cousijn en Milos Grandtner, en hadden de repetities zich verplaatst naar de gymzaal van de Dominicus Savioschool. Daar kwam op 8 januari 1973 de Bulgaarse dansleraar Ivan Donev volksdansles geven om meer bekendheid te geven aan de traditionele dansen uit zijn land.

DEBKA Bulgaarse dans.

In datzelfde jaar hadden ze ook behoefte aan een nieuwe bandrecorder. Geld daarvoor ontbrak en daarom werd besloten ‘iets’ te organiseren. Het werd de culturele manifestatie ‘Toever’, een samentrekking van toekomst en verleden. Men keek niet alleen achterom, maar ook naar de toekomst. Op het terrein achter de Schouwburg, het schouw-café en in de grote zaal van de Schouwburg waren uiteenlopende activiteiten geprogrammeerd: een ambachtenmarkt met uitingen van volkskunst, knutselen voor kinderen, poppentheater, optredens van Debka, Zang Veredelt en een turngroep, een wagenspel en nog veel meer. Een waar Cuijks volksfeest. Hoogtepunt was zeker het optreden van John Kirkbride met de Cuijkse band Corpus Delicti.

In 1977 werd het koperen jubileum gevierd in de Schouwburg, met een reünie van leden en oud-leden. Natuurlijk helemaal in het teken van de volksdans. Een leuke dag en uit de belangstelling bleek dat Debka intussen een begrip was in de Cuijkse gemeenschap. Aan belangstelling voor volksdansen was in de jaren zeventig sowieso geen gebrek. Debka kende zelfs een differentiatie; er was een peutergroep, een juniorengroep, een volwassenengroep, seniorengroep en later ook een gehandicaptengroep. Na een fusie met een Turkse en een Joegoslavische dansgroep telde Debka zelfs 125 leden.

DEBKA volksdansen in de raadszaal.

Eind jaren tachtig ontstond er, door de twinning link Cuijk-Maldon, een band met een folk dance group uit Maldon (Godlins and Cream). Over en weer vonden er uitwisselingen plaats. De groep uit Maldon bezocht ook het 25-jarig jubileum van Debka in 1990. Er waren Engelsen die speciaal hiervoor dansles genomen hadden, wetende dat er een feestavond met stijldansen aankwam! In Engeland was het toen niet gebruikelijk om als jongere ‘op dansles’ te gaan.

En de mannen?

De vrouwen waren veruit in de meerderheid bij Debka. Terwijl traditionele volksdansen vaak name door mannen uitgevoerd worden. In de jaren negentig werd het dertigjarig jubileum gevierd. Intussen werd er ook gedanst in ruitjeshemden en met cowboylaarzen aan. De toen populaire country- en linedancing was onderdeel geworden van het ‘lespakket’. Inspelend op het jeugdsentiment (westerns – Winnetou?) was dat vooral bedoeld om mannen over de streep te trekken. Niks vrouwen als koppeltjes; de country huzzle, de ten step, de tulsa time en de freeze worden gedanst door een vrouw met een man! Een ongeschreven wet bij die dansen.

Voor velen draaide het verenigingsleven vooral op de uurtjes die voor ‘jezelf’ bedoeld zijn. Na het werk/school, boodschappen, eten en afwas lekker ontspannen. Geen gezeur over het werk of ellende op de tv maar aangenaam bezig zijn. Helaas lopen alle agenda’s tegenwoordig snel vol. ‘Ik heb nog zo veel te doen’ zong Toontje Lager al. Zie dan nog maar eens tijd te vinden voor een groepsactiviteit. Door de algehele afname in sociale verbondenheid (iedereen gaat steeds meer van offline naar online) kampen veel verenigingen met een terugloop. Ook Debka kwam hier niet onderuit.

DEBKA treedt op voor de jeugdsociëteit.

Debka leerde Cuijk de Veleta en de Zirtaki. Ze waren een belangrijk onderdeel van de levende cultuur (immaterieel cultureel erfgoed) van Cuijk. Er waren ups en downs, maar aan enthousiasme ontbrak het nooit.

De laatste dans

In 2012 bestond de gehandicaptengroep 25 jaar. Dat werd natuurlijk gevierd en een paar jubilarissen werden in het zonnetje gezet. Maar….

‘Helaas is er ook afscheid genomen van de leidster mevrouw Ann Schravesande (82 jaar). Vorig jaar is zij nog Koninklijk onderscheiden vanwege 45 jaar betrokkenheid bij de Volksdansvereniging. Nu er helaas geen vervanging voor haar is gevonden, is dit tevens na 46 jaar het einde van de volksdansvereniging in Cuijk’, aldus secretaris Hanny Moelands.

[video width="854" height="480" mp4="http://cuijksarchief.nl/sites/default/files/uploads/2021/04/sopsko-kort.mp4"][/video]